Το 4ο Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου πραγματοποιήθηκε στις 6-9 Ιουνίου 2001 και διερεύνησε την ευθύνη προς αποζημίωση στο ελληνικό και το διεθνές ναυτικό δίκαιο. Όπως σε κάθε προηγούμενη διοργάνωση στο πλαίσιο του θεσμού αυτού, η επιλογή του θέματος στηρίχθηκε σε επίκαιρους προβληματισμούς και το συγκεκριμένο θέμα επελέγη με κύριο στόχο την παρουσίαση του ζητήματος της αποκατάστασης της ζημίας στο ναυτικό δίκαιο από δυναμική σκοπιά.
Το Συνέδριο αυτό κλήθηκε να διερευνήσει, ιδίως από νομοθετική άποψη, την ευθύνη προς αποζημίωση στο ναυτικό πεδίο ως διεθνές πρόβλημα, δηλ. στο ελληνικό και το διεθνές ναυτικό δίκαιο. Το πλοίο κινείται διαρκώς στο θαλάσσιο χώρο, αλλάζει συχνά έννομες τάξεις. Η ναυσιπλοΐα έχει παγκόσμια εμβέλεια. Παρά τη θαυμαστή τεχνική πρόοδο οι κίνδυνοι της ναυσιπλοΐας παραμένουν πάντα υπολογίσιμοι. Εξαιτίας τους η θαλάσσια ασφάλιση έχει λάβει εξαιρετική ανάπτυξη. Οι παράγοντες αυτοί υπαγόρευσαν τη διαμόρφωση στο ναυτικό πεδίο ειδικών κανόνων και αρχών που αφορούν την ευθύνη προς αποζημίωση. Μολονότι οι ειδικοί αυτοί κανόνες λαμβάνουν υπόσταση στην έννομη τάξη κάθε ναυτικής χώρας, παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά, ωστόσο οι εν λόγω κανόνες εμφανίζουν μια εξαιρετική αντίσταση στις εξελίξεις.
Το 4ο Συνέδριο αναπτύχθηκε σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα, εξετάστηκε η συμβατική και εξωσυμβατική (αδικοπρακτική) ευθύνη προς αποζημίωση. Η ανάλυση δεν περιορίστηκε στη διερεύνηση των δύο μορφών αυτών ευθύνης, αυτές καθεαυτές, αλλά επεκτάθηκε και στις σχέσεις ενδοσυμβατικής και εξωσυμβατικής (αδικοπρακτικής) ευθύνης προς αποζημίωση. Στην έρευνα συμπεριλήφθηκε βέβαια το ζήτημα της αντικειμενικής ευθύνης και γενικότερα της επίτασης της ευθύνης λόγω προσωπικού πταίσματος του οφειλέτη.
Στη δεύτερη ενότητα αναλύθηκε η αποκατάσταση της ζημίας, αυτή καθεαυτή. Ειδικότερα ο στόχος ήταν να εξεταστεί ο αφηρημένος ή συγκεκριμένος υπολογισμός της ζημίας στο ναυτικό πεδίο, η αποζημίωση των παθόντων κατά ή εξ αφορμής των υπηρεσιών τους σε πλοίο, η αποκατάσταση της ζημίας κατ’ εφαρμογή των διατάξεων της κοινής αβαρίας, η αποκατάσταση της ζημίας τρίτων και ειδικότερα της οικολογικής ζημίας, αυτή καθεαυτή, καθώς και η διερεύνηση των σχέσεων της αποκατάστασης της ζημίας και της θαλάσσιας ασφάλισης.
Η τρίτη ενότητα επικεντρώθηκε στο καίριο ζήτημα των διάφορων μορφών περιορισμού της ευθύνης στο ναυτικό δίκαιο, ελληνικό και διεθνές. Το γεγονός ότι οι υποχρεώσεις προς αποζημίωση απέκτησαν σταδιακά μεγαλύτερη κοινωνική διάσταση, επέβαλλε με τρόπο πιο έντονο να θεωρηθούν οι διάφορες μορφές περιορισμού της ευθύνης προς αποζημίωση από νομοθετική άποψη.
Οι εισηγήσεις που αναπτύχθηκαν στο Συνέδριο αυτό ήταν οι εξής: ο Emmanuel Achukwu παρουσίασε την εισήγηση: «The limitation of shipowner’s liability - An overview of the Nigerian position», ο José M. Alcantara ασχολήθηκε με το ζήτημα: «The rule of restitutio in integrum in the measure of damages under maritime tort and contract», ο Alberto Batini ανέλυσε το θέμα: «Damages for wrongful arrest of a foreign ship in Italy: a serious risk for creditors?», ενώ ακολούθησε η εισήγηση του δικηγόρου Πειραιώς Ιωάννη Βρέλλου: «Η εκ μέρους του εκναυλωτή - θαλάσσιου μεταφορέα οφειλόμενη αποζημίωση σε περίπτωση συρροής δικαιοπρακτικής και αδικοπρακτικής ευθύνης». Ο Domingo G. Castillo ανέπτυξε το θέμα: «Limitation of liability in maritime accidents: The Philippine Experience», ο Felix W. H. Chan - Wai Sum Chan το θέμα: «Actuarial assessment of damages in personal injury litigation: The Hong Kong position and the comparative international aspects», η Καθηγήτρια Ελένη Γκολογκίνα – Οικονόμου ασχολήθηκε με το ζήτημα: «Ευθύνη προς καταβολή πλήρους αποζημίωσης για ναυτικές απαιτήσεις (Το άρθρο 4 της Διεθνούς Σύμβασης του Λονδίνου του 1976, ιδίως στο ελληνικό δίκαιο)» και ο John Clegg ανέλυσε το θέμα: «The elements and calculation of damages under U.S. Law for workers injured and killed aboard ship». Επίσης οι Emily Dérogée van Roosmalen και Taco van der Valk παρουσίασαν την εισήγηση με τίτλο: «Challenging the Himalaya in the Netherlands - The Dutch approach towards extra-contractual actions» και ο Nicholas Gaskell την εισήγησή του: «Revision of the Athens Convention on the carriage of passengers and their luggage 1974». Παρουσιάστηκε επίσης η εισήγηση του Ranjan C. Gooneratne: «Limitation of liability», του Patrick Griggs: «Proposals to amend the 1974 Athens Convention relating to the carriage of passengers by sea», του Γεώργιου Θεοχαρίδη: «Protection from non-contractual modes of recovery in sea carriage. A comparison between Common Law and Civil Law systems» και του John Karpousis: «Damages for maritime personal injury claims under United States Law». O Νικόλαος Κωνσταντινίδης ανέπτυξε την εισήγησή του με θέμα: «Ζητήματα από τον περιορισμό της ευθύνης κατά τη Διεθνή Σύμβαση 1976 του Λονδίνου (LLMC)», ο Henry Li ασχολήθηκε με το θέμα: «Limitation of liability under the PRC maritime code» και ο Jonathan Lux με το θέμα: «Remedies - An overview of the various options». Ο Peter Gad Naschitz παρουσίασε το θέμα: «The Legal Regime relating to cargo damage in Israel», η Aleka Sheppard – Mandaraka το θέμα: «The ISM and its effect on shipowners and managers liabilities» και ο Yves Tassel το θέμα: «Le dommage élément de la faute». Ο Lim Tean ασχολήθηκε με το ζήτημα: «Limitation of liability for marine claims in Singapore», ο Antoine Vialard ανέπτυξε την εισήγησή του: «Le naufrage de l’Erika et la réparation des dommages de pollution par les hydrocarbures» και ο Hongxiu Yao παρουσίασε την εισήγηση με θέμα: «On earner’s liability for delay damage claims under Chinese maritime law»
Οι εισηγήσεις και τα πρακτικά του Συνεδρίου δημοσιεύτηκαν σε ειδικό τόμο με τίτλο «Η ευθύνη προς αποζημίωση στο ελληνικό και το διεθνές ναυτικό δίκαιο» που εκδόθηκε με επιμέλεια του ΔΣΠ από τον εκδοτικό οίκο Α. Σάκκουλα το 2001.
Διοικητικό Συμβούλιο Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Β. Βενέτης Πρόεδρος, Γ. Αποστολίδης Αντιπρόεδρος, Κ. Πεταλάς Γεν. Γραμματέας, Α. Αλεξανδροπούλου-Αλευρομύτη Ταμίας, Μέλη: Ιωάννης Αθανασούλιας, Μαρία Γαλανοπούλου, Ιωάννης Γιατράκος, Κων/νος Γκαβέρας, Κων/να Γουργαρέα, Αργύριος Δήμοβιτς, Νικόλαος Λιαπάκης, Ιωάννης Λυκούρης, Στέλιος Μανουσάκης, Δημήτρης Μηλίτσης, Παναγιώτης Παπαθεοδωρόπουλος, Κων/νος Ρεσβάνης, Γεώργιος Σταματογιάννης, Θωμάς Σταμόπουλος, Ευάγγελος Τσουρούλης.
Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου
Α. Αντάπασης Πρόεδρος, Μέλη: Λία Αθανασίου, Δημήτριος Άστρας, Σωτήριος Γιαννακάκης, Νικόλαος Γωγιός, Θωμάς Ζαφειρας, Ιωάννης Ηρειώτης, Μικές Κουντούρης, Στυλιανός Κουσουλης, Νικόλαος Κωνσταντινίδης, Κων/νος Μαρκάκης, Γεώργιος Μπαρακτάρης, Νικόλαος Μπαλταζάνης, Ιωάννης Οικονομίδης, Γεώργιος Οικονόμου, Παναγιώτης Παππάς, Αντώνης Παπαδημητρίου, Δευκαλίων Ρεδιάδης, Ιωάννης Σαραντίτης, Παύλος Σιούφας, Νικόλαος Σκορίνης, Πασχαλιά Τιμαγένη, Πολυχρόνης Τσιρίδης.
Επιμέλεια ύλης
Αντώνης Μ. Αντάπασης, Αλεξάνδρα Ε. Χριστοδουλέα.