Το 8ο Διεθνές Συνέδριο που έλαβε χώρα στις 10-12 Οκτωβρίου 2013 και αφιερώθηκε στη μνήμη του αείμνηστου Καθηγητή και Προέδρου της ΕΕΝΔ Α. Αντάπαση, καινοτόμησε από πολλές απόψεις:

Πρώτον, επιλέχθηκε ένα θέμα συνθετικό, άκρως επίκαιρο, με έντονο θεωρητικό και πρακτικό ενδιαφέρον όχι μόνο για την ελληνόκτητη αλλά και τη διεθνή ναυτιλία. Αφορούσε στη «Λειτουργία της ναυτιλιακής επιχείρησης σε περιόδους οικονομικής αστάθειας: χρηματοδότηση – εκμετάλλευση του πλοίου- ναυτικές απαιτήσεις». Είναι πράγματι αληθές ότι οι αντίξοες οικονομικές συγκυρίες, όπως και κάθε κύκλος οικονομικής ύφεσης, επηρεάζουν βαθύτατα όλες τις πτυχές λειτουργίας της ναυτιλιακής επιχείρησης, από τις μορφές και τους όρους χρηματοδότησης μέχρι την εκμετάλλευση του πλοίου και την ικανοποίηση των ναυτικών δανειστών. Αντίστοιχα δοκιμάζεται η αντοχή των βασικών θεσμών του ναυτικού δικαίου (δημοσίου και ιδιωτικού), οι οποίοι καλούνται να προσαρμοστούν ώστε να οργανώσουν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις κρίσιμες έννομες σχέσεις. Το παράδειγμα της σύμβασης ναύλωσης και των ζητημάτων που ανακύπτουν ως προς την πλημμελή εκπλήρωση ή την μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων των μερών, είναι από την άποψη αυτή χαρακτηριστικό. Το ίδιο συμβαίνει με τα φαινόμενα αδυναμίας εξόφλησης χρεών από ναυτιλιακές επιχειρήσεις και της συνακόλουθης τριβής που αναπτύσσεται μεταξύ των στόχων του ναυτικού δικαίου και των κοινών συλλογικών διαδικασιών. Τα ενδεικτικά αυτά παραδείγματα αναδεικνύουν πιο έντονα από κάθε άλλη φορά την ανάγκη αποτελεσματικής έννομης προστασίας, δικαστικής και εξωδικαστικής, καθώς και την ανάγκη ανάπτυξης εναλλακτικών τρόπων επίλυσης των ναυτικών διαφορών, όπως η οδός της διαμεσολάβησης. Εισηγήσεις, υψηλού επιπέδου, αλλοδαπές και ελληνικές, αντιμετώπισαν με τρόπο τεκμηριωμένο και αναλυτικό ακανθώδη και πρωτότυπα θέματα και προκάλεσαν με τη σειρά τους εποικοδομητική συζήτηση στο σώμα των Συνέδρων.

Δεύτερον, δημιουργήθηκε ειδική ιστοσελίδα, υψηλής αισθητικής, (www.piraeus2013imlc.gr) με πλήρη ενημέρωση για τους σκοπούς, το περιεχόμενο και το πρόγραμμα του Συνεδρίου. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας και η συντονισμένη ηλεκτρονική προώθηση του προγράμματος σε ΜΜΕ, φορείς, πανεπιστήμια και ιδιώτες, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα ηλεκτρονικής εγγραφής, ενίσχυσε τη συμμετοχή πολύ πριν την ημερομηνία διεξαγωγής. 

Τρίτον, ανανεώθηκε η σύνθεση του σώματος των Συνέδρων. Με 780 εγγεγραμμένους συνέδρους, με τη συμμετοχή πάνω από 50 ακαδημαϊκών και νομικών εγνωσμένου κύρους στο πεδίο του ναυτικού δικαίου, με επιστημονική «εκπροσώπηση» 10 και πλέον χωρών  καθώς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την ενεργή συμμετοχή και παρουσία του δικαστικού σώματος, με τη δημιουργία ειδικής ιστοσελίδας, δεν χωρεί αμφιβολία ότι το Συνέδριο επέτυχε το στόχο του. Άξια μνείας ωστόσο είναι και η εκτεταμένη συμμετοχή της νέας γενιάς «ναυτικολόγων».  Όπως προκύπτει από τους καταλόγους εγγραφών, συνάδελφοι από όλους τους δικηγορικούς συλλόγους, ακόμη και συνάδελφοι που βρίσκονται μόνιμα ή προσωρινά στο εξωτερικό, νέοι δικηγόροι, νέοι δικαστές, νέοι σύμβουλοι εταιρειών και τραπεζών, έσπευσαν να λάβουν μέρος στο συμπόσιο αυτό και συμμετείχαν ενεργά μέχρι το τέλος. 

Το Συνέδριο δομήθηκε σε τέσσερις θεματικές ενότητες. Στην πρώτη πανηγυρική Συνεδρία τιμήθηκε η μνήμη του Ομότιμου Καθηγητή Α. Αντάπαση από το ΔΣΠ, με αναφορά στο επιστημονικό έργο και το θεσμικό ρόλο του από εκπροσώπους του CMI και της ακαδημαϊκής κοινότητας. Η δεύτερη θεματική Ενότητα εστίασε στη χρηματοδότηση του πλοίου και στον τρόπο με τον οποίο αυτή επηρεάζεται από την οικονομική κρίση, ως προς τις μορφές που λαμβάνει, τις παρεχόμενες εξασφαλίσεις, τη διάρθρωση της δανειακής σύμβασης και την καταγγελία αυτής. Στην τρίτη θεματική Ενότητα εξετάστηκε η συστημική λειτουργία της ναυτιλιακής αγοράς και η χρησιμοποίηση του πλοίου ως το πλαίσιο και το μέσο, αντίστοιχα, ανάπτυξης δραστηριότητας, μέσα όμως από την ίδια οπτική γωνία της οικονομικής αστάθειας. Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην αποτελεσματικότητα των μηχανισμών που έχουν εγκαθιδρυθεί σε διεθνές επίπεδο για την εξασφάλιση συνθηκών θεμιτού ανταγωνισμού και την καταλληλότητα των κυρώσεων με τους οποίους αυτοί εξοπλίζονται. Σε επίπεδο ιδιωτικού δικαίου, αναλύθηκαν οι επιπτώσεις της κρίσης στη λειτουργία της σύμβασης θαλάσσιας μεταφοράς και ναύλωσης, η ενδεχόμενη τρώση της ενδοσυμβατικής ισορροπίας, τα μέσα προστασίας του αδύναμου μέρους και η επάρκεια του οικείου νομοθετικού πλαισίου. Η τέταρτη και τελευταία θεματική ενότητα αφιερώθηκε στα μέσα προστασίας των ναυτικών δανειστών από έποψη ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου. Ζητούμενο εδώ δεν ήταν η περιγραφή του ισχύοντος καθεστώτος αλλά η ανάδειξη των αδυναμιών και ενδεχομένως τριβών που προκύπτουν από την εμπλοκή περισσοτέρων δικαιϊκών κανόνων (π.χ. ναυτικού δικαίου και πτωχευτικού δικαίου) και περισσοτέρων εννόμων τάξεων. Με την έννοια αυτή, οι διαφοροποιήσεις που προκύπτουν δεν είναι μόνο ποσοτικές αλλά και ποιοτικές. Έτσι αντικείμενο μελέτης αποτέλεσαν, μεταξύ άλλων, ζητήματα που άπτονται των διασυνοριακών ναυτιλιακών πτωχεύσεων, των αλλοδαπών διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης και της αναγνώρισης αυτών, των δυσχερειών ικανοποίησης μέσω της δικαστικής διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης, αλλά και των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης των ναυτικών διαφορών (διαιτησίας και διαμεσολάβησης).

Αμέσως μετά την κήρυξη της έναρξης των εργασιών του Συνεδρίου, η πρώτη μέρα ξεκίνησε με τις ομιλίες στη μνήμη του Καθηγητή Αντάπαση, των Giorgio Berlingieri, Δικηγόρου, Προέδρου της Ιταλικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου και Αντιπροέδρου της CMI, Χρήστου Κανελλάκη, Δικηγόρου, Αντιπροέδρου της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και Προέδρου της Νομικής Επιτροπής της και Antoine Vialard, Ομότιμου Καθηγητή Ναυτικού Δικαίου του Πανεπιστημίου του Μπορντώ, υπό την προεδρία του κ. Παναγιώτη Πικραμμένου, πρ. Πρωθυπουργού και πρ. Προέδρου του Συμβουλίου Επικρατείας. Στη μνήμη του Καθηγητή απονεμήθηκε στη συνέχεια από τον Στέλιο Μανουσάκη, Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς, στην Μαρία Αντάπαση-Πιπιλή, Δικηγόρο, ένα πρωτότυπο, συμβολικό γλυπτό, το οποίο φιλοτέχνησε ειδικά για την περίπτωση αυτή η Βάσω Γκιώνη-Ζησιμοπούλου. Την απονομή ακολούθησε ενός λεπτού σιγή εις μνήμην του Καθηγητή, από τους περίπου επτακόσιους τον αριθμό παρόντες Συνέδρους.

Ακολούθησε η δεύτερη θεματική Ενότητα, η οποία περιέλαβε δύο Συνεδρίες. Στην πρώτη, κατά την οποία προήδρευσε ο Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου Αθανάσιος Κουτρουμάνος, τις εισηγήσεις τους ανέπτυξαν ο Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Μανώλης Καβουσανός, ο οποίος παρουσίασε το θέμα των επιπτώσεων της κρίσης στη Ναυτιλιακή Χρηματοδότηση, ο Δικηγόρος, Δ.Ν. Πολυχρόνης Τσιρίδης, ο οποίος έθεσε το ζήτημα των κινδύνων που εγκυμονεί η ποινικοποίηση της ναυτιλιακής επιχειρηματικότητας και του ναυτικού επαγγέλματος, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής Αθηνών και Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου Λία Ι. Αθανασίου, η οποία ανέπτυξε την προβληματική της Ναυτιλιακής Χρηματοδότησης στο μεταίχμιο Ναυτικού και Πτωχευτικού Δικαίου και η Πρόεδρος Πρωτοδικών Χάρις Σαραμαντή, η οποία τοποθετήθηκε στις προϋποθέσεις και τους όρους του υπεύθυνου δανεισμού και της καταχρηστικής καταγγελίας δανειακών συμβάσεων. Η επόμενη συνεδρία διεξήχθη υπό την προεδρία του  Διευθυντή στη Νομική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Richard Lyal. Στη συνεδρία αυτή ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Γάνδης και Διευθυντής του Ινστιτούτου Ναυτικού και Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου Eduard Somers παρουσίασε στους συνέδρους το ρόλο των ναυτικών Πυλωρών κατά την εφαρμογή των διεθνών κανόνων ασφαλείας. Στη συνέχεια ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τέξας Michael Sturley εισήγαγε προβληματισμούς σχετικά με την επίδραση μιας νέας Δ.Σ., των Κανόνων του Ρότερνταμ, στην αποτελεσματικότητα της ναυτιλίας, ενώ ο Δικηγόρος Simon Curtis ανέλυσε τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σ’ ένα άλλο σπουδαίο κεφάλαιο που ενδιαφέρει τη διεθνή οργάνωση και λειτουργία της Ναυτιλιακής Επιχείρησης, την εκτέλεση των συμβάσεων ναυπήγησης. Μια άλλη παράμετρο έταξε στη δεύτερη αυτή θεματική ενότητα η εισήγηση του Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μπολόνια Stefano Zunarelli, ο οποίος ανέπτυξε τα προβλήματα και τις προοπτικές της υποχρεωτικής θαλάσσιας ασφάλισης. Ο Πρόεδρος Εφετών Κυριάκος Οικονόμου έκλεισε τη θεματική αυτή ενότητα με το θέμα της προστασίας των προμηθευτών της ναυτιλιακής επιχείρησης σε περιόδους κρίσης δίνοντας, δομικά, τη σκυτάλη στους εισηγητές της επόμενης ενότητας. Κατά την πρώτη Συνεδρία της δεύτερης ημέρας υπό την Προεδρία του Ομ. Καθηγητή της Νομικής Σχολής Αθηνών και Διευθυντή του Ελληνικού Ινστιτούτου Διεθνούς και Αλλοδαπού Δικαίου Σπυρίδωνος Βρέλλη, το λόγο πήρε πρώτα ο Καθηγητής και επίτιμος Πρύτανης του Πανεπιστημίου του Νανσύ και Διευθυντής του Ινστιτούτου «François Gény» του Πανεπιστημίου της Λοραίνης Olivier Cachard, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα της εκτέλεσης της σύμβασης ναύλωσης και της μεταβολή των οικονομικών συνθηκών. Ο επόμενος εισηγητής Ignacio Arroyo, Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης και Πρόεδρος της Ισπανικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου ασχολήθηκε με το ζήτημα της προστασίας του αδύναμου μέρους εν σχέση με τη ρήτρα διεθνούς δικαιοδοσίας στο Ναυτικό Δίκαιο. Στη συνέχεια ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Swansea και Διευθυντής του Ινστιτούτου Ναυτικού Δικαίου Baris Soyer ανέλυσε το θέμα της αποζημίωσης που οφείλεται για παραβίαση της σύμβασης ναύλωσης και ο Δικηγόρος και Δ.Ν. Μανώλης Κωνσταντινίδης, ανέλυσε ειδικά την  περίπτωση των αξιώσεων λόγω μειωμένης ταχύτητας ή υπερκατανάλωσης πετρελαίου κίνησης κατά την εκτέλεση του ναυλοσυμφώνου σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Ο Q.C., Διαιτητής και Διαμεσολαβητής Stephen Ruttle ανέπτυξε τους τρόπους αντιμετώπισης περιπτώσεων πλημμελούς εκπλήρωσης ναυτιλιακών συμβάσεων, προτάσσοντας το παράδειγμα της Διαμεσολάβησης. Στην επόμενη συνεδρία, προεδρεύοντος του Δικηγόρου, Δ.Ν. και Προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου κου Γρηγόρη Τιμαγένη, πήραν το λόγο οι επόμενοι ομιλητές στο πλαίσιο της θεματικής αυτής. Ο Καθηγητής στο Σκανδιναβικό Ινστιτούτο Ναυτικού Δικαίου και Πρόεδρος της Νορβηγικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου  Erik Rosaeg μίλησε για τις ναυτιλιακές διασυνοριακές πτωχεύσεις και τα κεφάλαια περιορισμού της ευθύνης και ο Δικηγόρος (ΗΠΑ) William Bennett, εισέφερε την ανάλυσή του στο ζήτημα της ικανοποίησης των ναυτικών προνομίων σε υποθέσεις πτώχευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια ο Δικηγόρος και Δ.Ν. Γεώργιος Θεοχαρίδης ανέλυσε τη σχέση «άγρας δικαστηρίου» και σημαίας κατά την ικανοποίηση των εξασφαλιστικών δικαιωμάτων επί πλοίου, ενώ η Πρόεδρος του “London Shipping Centre” και Διαιτητής Αleka Mandaraka-Sheppard έδωσε τους όρους και τις προϋποθέσεις της άρσης της αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας στις ναυτιλιακές εταιρίες. Η τελευταία συνεδρία, κατά την τελευταία ημέρα διεξαγωγής των εργασιών του Συνεδρίου, επί της οποίας προήδρευσε ο Δικηγόρος, Πρόεδρος της Ιταλικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου και Αντιπρόεδρος της CMI Giorgio Berlingieri, άνοιξε με την εισήγηση της Χρύσας Τσούκα, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με την εξέταση της επίδρασης της οικονομικής κρίσης στην επιλογή του κανόνα συγκρούσεως στις ναυτικές διαφορές. Ο Δημήτριος Τσικρικάς, Αναπληρωτής Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών φώτισε πτυχές δικονομικού και ιδιωτικού διεθνούς δικαίου στο θέμα της αναγνώρισης αλλοδαπών διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης επί πλοίου. Υπό το αυτό πάντα πρίσμα της οικονομικής κρίσης ο Michael Baker-Harber, Διαιτητής ασχολήθηκε στην εισήγησή του με το ζήτημα της διεξαγωγής Διαιτησίας σε δυσχερείς για την αγορά συνθήκες. Τελευταίος ομιλητής ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Ορφανίδης έκλεισε τον κύκλο της τελευταίας θεματικής ενότητας καταδεικνύοντας τις αδυναμίες του νομοθετικού πλαισίου αναγκαστικής κατάσχεσης και πλειστηριασμού πλοίου στην ελληνική έννομη τάξη. 

Μετά την ολοκλήρωση της παρέμβασης και της συζήτησης που ακολούθησαν το πέρας της ανάπτυξης των προγραμματισμένων εισηγήσεων των ομιλητών, ο Αρεοπαγίτης και Πρόεδρος της Εταιρίας Δικαστικών Μελετών Ιωάννης Χαμηλοθώρης, που τίμησε το Συνέδριο με την παρουσία του, συνόψισε τα Πορίσματα του 8ου Διεθνούς Συνεδρίου Ναυτικού Δικαίου. 

Η έκδοση των Εισηγήσεων και Πρακτικών σε ειδικό τόμο, κατά την παράδοση του Συνεδρίου, αναμένεται να λάβει χώρα εντός του 2014.

Η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Ναυτικού Συνεδρίου Λ. Ι. Αθανασίου επιμελήθηκε την παρουσίαση των Ναυτικών Συνεδρίων.

Μέλη Διοικητικού Συμβουλίου Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς

Στυλιανός Μανουσάκης Πρόεδρος, Εμμανουήλ Κοτσώνης Αντιπρόεδρος, Ευάγγελος Τσουρούλης Αντιπρόεδρος, Γεώργιος Σταματογιάννης Γεν. Γραμματέας, Ευάγγελος Αναγνώστου Σύμβουλος-Ταμίας. Σύμβουλοι: Γεώργιος Αθανασόπουλος, Μαρία Γαλανοπούλου, Κίμων Γκιουλιστάνης, Κωνσταντίνα Γουργαρέα, Παναγιώτης Δέγλερης, Αργύριος Δήμοβιτς, Γεώργιος Καραμιζάρης, Δανάη Καρκούλια, Ηλίας Κλάππας, Νικόλαος Λιαπάκης, Κωνσταντίνος, Μάναλης Δημήτριος Πολλάλης, Δημήτριος Σταθακόπουλος, Μαρία Φλωροπούλου-Μακρή.

Μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής Συνεδρίου

Λία Ι. Αθανασίου Πρόεδρος, Αθανάσιος Αλυκάτορας, Μιχάλης Αντάπασης, Βασίλης Βερνίκος, Νίκος Γερασίμου, Γιώργος Θεοχαρίδης, Γιώργος Ιατρίδης-Ραμαντάνης, Πάρις Καραμήτσιος, Νίκος Κουντούρης, Αντώνης Κουτσοφιός, Μανώλης Κωνσταντινίδης, Νίκος Κωνσταντινίδης, Γιώργος Οικονόμου, Γιάννης Β. Σαραντίτης, Βασίλης Π. Σιούφας, Γιώργος Σκορίνης, Πασχαλιά Τιμαγένη, Πολυχρόνης Τσιρίδης, Δημήτρης Χριστόδούλου.